|
de keutel staat centraal |
|
vertering |
| Geen enkel dier kan de celwanden van planten (cellulose) zelfstandig verteren. Alleen bacteriën kunnen dat.
Een koe of rendier verteert het gras door het aan te bieden aan bacteriën in maag en blinde darm. In 48 uur wordt
het daar afgebroken. Een gans heeft een doorloopsnelheid van anderhalf uur en verteert nauwelijks celwanden.
Daarom moet een gans zeer selectief de beste grassen kiezen. |
Links boven aan de pagina zie je een maag en darmstelsel van een brandgans.
De maag is ongeveer even groot als een kippenei, twee platen wrijven over elkaar als molenstenen het gras fijn.
De gans heeft geen tanden en slikt de sprieten in zijn geheel in. Pas in de maag worden de grassprieten wat kleiner gemaakt.
Het darmstelsel van de gans is zo kort, dat binnen twee uur een grassprietje wat afgebroken is, weer wordt uitgepoept als keutel.
Ongeveer 100 happen per minuut en iedere 5 tot 10 minuten komt er een keutel uit, vol onverteerde plantenresten.
Daaronder zie je een plaatje van het maag darm kanaal van een rendier. Een rendier is een herkauwer. Allereerst wordt al het plantenmateriaal door de tanden
fijngemaald. Het komt meerdere keren terug in de mond en alleen de kleinste deeltjes passeren naar de rest van het spijsverteringsstelsel.
Alles wat het rendier eet zit zowat 48 uur in het dier,
waardoor het goed afgebroken kan worden. Aan het eind van het darmstelsel zit nog een grote blinde darm. Daar kunnen de
moeilijkst verteerbare stukjes zelfs opzij gezet worden zodat ze nog langer verteerd kunnen worden.
|
dieet analyse |
| Een keutel bevat bladfragmenten waarin de celstructuur onder de microscoop is te herkennen. Zo is het dieet van de gans vast te stellen. |
De derde fotorij links is een afbeelding door de microscoop van plantenfragmenten in een ganzenkeutel.
Ieder grasblad heeft aan de boven en onderzijde een cellenlaag met een unieke structuur van celwanden en huidmondjes.
Daardoor is het mogelijk om onder de microscoop vast te stellen van welke soort de plantfragmenten zijn in de keutel.
Zo kunnen we het dieet bepalen. |
parasieten en pathogenen |
| In de keutel kunnen we eieren of individuen tegenkomen die de mate van infectie van de gastheer aangeven. |
begrazingsdruk meten |
| Iedere 5-10 minuten produceert een gans een keutel. Door het aantal keutels in vakken van 2 bij 2 meter te tellen weten we hoeveel ganzen er zijn geweest. |
bemesting |
| Uit een keutel lekt stikstof de grond in. Als stikstof beperkend is gaan de planten daardoor harder groeien.
De grasproductie kan daardoor op begraasde vegetatie 150% hoger zijn dan op onbegraasde vegetatie.
De ganzen hebben door hun eigen bemesting meer te eten. |
Pas als je met een omheining zorgt dat een stukje van de toendra niet begraasd wordt, kun je zien wat het effect is van de begrazing.
Links een foto van een stukje dat al 10 jaar afgesloten is. Binnen de omheining veel gras, maar ook enkele plantensoorten die alleen terug te vinden zijn
als er niet begraasd wordt. |
vogeltrek |
| Het voorjaarsgras heeft het hoogste eiwitgehalte en is van genoeg kwaliteit om ganzen te laten groeien.
In de zomer daalt de kwaliteit vaak onder een drempelwaarde van 18% eiwit, die voor ganzen onvoldoende is.
Door naar het Noorden te trekken volgen de ganzen het voorjaar. Als op Spitsbergen de eieren uitkomen
is het daar voorjaar en hebben de jonge grassprietjes voldoende kwaliteit. |
Door het gebruik van kunstmest is er ook veel verbeterd aan de graskwaliteit in Nederland. Het is niet meer noodzakelijk om naar het Hoge Noorden te trekken.
Ook in Nederland broeden de laatset jaren brandganzen en met succes. Er broeden nu al evenveel brandganzen in Nederland dan op Spitsbergen. |
